Ιατρική Οργονοθεραπεία

του Χάουαρντ Τσέιβις (Howard J. Chavis), M.D.

Ο Βίλχελμ Ράιχ, υπήρξε γιατρός, μαθητής και συvεργάτης τoυ Σίγκμουντ Φρόιντ στη δεκαετία τoυ '20 και στις αρχές της δεκαετίας τoυ '30. Αvέπτυξε τηv ιατρική οργονοθεραπεία, μια μοναδική θεραπεία που στοχεύει στη διάλυση της χρόνιας ακαμψίας του χαρακτήρα, αλλά και στην αφαίρεση της ακαμψίας τoυ μυϊκού συστήματος τoυ ασθενή.

Οργόνη είναι τo όνομα πoυ έδωσε o Ράιχ στην ελεύθερη από μάζα ενέργεια, πoυ ανακάλυψε με εργαστηριακές έρευνες στα μέσα της δεκαετίας τoυ '30 και στηv ατμόσφαιρα τo 1940. Ο Ράιχ ερεύνησε επιστημονικά την οργόνη μέχρι το θάνατό του, το 1957.

Οργονομία είναι η επιστήμη της οργόνης, και μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την ιατρική οργονομία, τη βιολογία της οργόνης, την οργονοφυσική, την κοινωνιολογία, τη μετεωρολογία κ.λπ.

Σε αυτή την παρουσίαση της ιατρικής οργονοθεραπείας, θα αναφερθώ στη φυσική επιστήμη, δηλαδή, στη μελέτη ή στη γνώση των αντικειμένων και των διαδικασιών που παρατηρούνται στη φύση. Σ' αυτή περιλαμβάνεται όλο το φάσμα των ανθρώπινων λειτουργιών. Θα περιγράψω με συντομία με ποιο τρόπο ο Ράιχ ανέπτυξε την ιατρική οργονοθεραπεία και θα συμπεριλάβω τις κυριότερες ανακαλύψεις που έκανε στην πορεία των ερευνών του.

Αυτό θα μας επιτρέψει να δούμε τη θεραπεία και τους εαυτούς μας με την οπτική της φυσικής επιστήμης. Δηλαδή την οπτική του πώς λειτουργεί η φύση. Πρώτα απ' όλα θα ήθελα να ρίξετε μια ματιά σε ένα βίντεο, όπου μια ζωντανή αμοιβάδα φαίνεται σε μεγέθυνση 800x μέσα από ένα μικροσκόπιο. Τι είναι αυτό που βλέπουμε που είναι κοινό σε όλη τη φύση και στα έμβια, αλλά και στα μη έμβια συστήματα; Αυθόρμητη κίνηση - διαστολή, συστολή, παλμός.

Τώρα, ας σκεφτούμε τη διαστολή σε σχέση με τον καιρό. Τι αποτελεί διαστολή, μια διασταλτική ημέρα; Και πώς νιώθουν οι άνθρωποι μια τέτοια ημέρα; Έχει λιακάδα και νιώθετε θετικά, γεμάτοι ενέργεια και αισθάνεστε εξωστρεφείς.

Αντίστροφα, τι αποτελεί συστολή, μια συσταλτική ημέρα; Και πώς νιώθετε μια τέτοια ημέρα; Έχει συννεφιά, βρέχει και οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν να κλείνονται στον εαυτό τους. Νιώθουν μερικές φορές «πεσμένοι». Επίσης, πώς νιώθετε και πού το νιώθετε όταν πετυχαίνετε το καλύτερό σας χτύπημα στο γκολφ; Ή όταν βλέπετε το παιδί σας να κάνει το πρώτο του βήμα; Ή όταν πάτε να αγκαλιάσετε το σύντροφό σας που είχατε καιρό να δείτε;

Αντίστροφα, πώς νιώθετε και πού το νιώθετε όταν συνειδητοποιείτε ότι το αυτοκίνητο που οδηγείτε έχει αρχίσει να γλιστράει στον πάγο; Ή όταν οδηγείτε με δώδεκα μίλια την ώρα πάνω από το επιτρεπόμενο όριο ταχύτητας και βλέπετε ξαφνικά στον καθρέφτη πίσω σας να αναβοσβήνουν τα φώτα ενός περιπολικού;

Αυτό που περιγράφω, μέσω των δικών σας συναισθημάτων, δείχνει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός διαστέλλεται και συστέλλεται, ότι πάλλεται και ότι ο παλμός αυτός είναι ένα βιολογικό φαινόμενο. Δεν είναι μια ποιητική μεταφορά. Με μια σειρά πειραμάτων ο Ράιχ κατέδειξε ότι η υποκειμενική εμπειρία της ευχαρίστησης και του άγχους μπορούν να μετρηθούν αντικειμενικά.

Με τη χρήση ενός ενισχυτή λυχνίας κενού κι ενός παλμογράφου, μέτρησε τις αλλαγές στο δυναμικό της επιφάνειας της επιδερμίδας. Ανακάλυψε ότι τα ερεθίσματα που βιώθηκαν ως ευχάριστα (όπως ζαχαρόνερο στη γλώσσα ή ένα φιλί από το σύντροφο τoυ ανθρώπου που έπαιρνε μέρος στο πείραμα) είχαν μια θετική απόκλιση στη βελόνα του παλμογράφου.

Αντίθετα, ερεθίσματα που προκάλεσαν άγχος (όπως ένας δυνατός, απρόσμενος θόρυβος) είχαν αποτέλεσμα μια αρνητική απόκλιση. Ο Ράιχ παρατήρησε επίσης πως όσο μεγαλύτερη ήταν η ένταση της ευχαρίστησης ή του άγχους, τόσο μεγαλύτερη ήταν και η απόκλιση.

Αποκάλεσε το φαινόμενο που κατέδειξε πειραματικά «βασική αντίθεση της αυτόνομης ζωής»(3). Αυτό σημαίνει ότι η ευχαρίστηση και το άγχος είναι δύο αντιθετικές συγκινήσεις.

Με άλλα λόγια, στην ευχαρίστηση κάτι, που αργότερα ανακάλυψε ότι ήταν η οργόνη, κινείται προς την επιφάνεια του δέρματος, προς τον κόσμο και στο άγχος, αυτό το κάτι, κινείται μακριά από το δέρμα, μακριά από τον κόσμο, προς τον πυρήνα του σώματος.

Χρησιμοποιώντας την παρατήρηση αυτή, καθώς και την έρευνα των Kraus και Zondek, ανακάλυψε ότι η ευχαρίστηση είναι λειτουργικά ταυτόσημη με τη διέγερση του παρασυμπαθητικού κλάδου του αυτόνομου νευρικού συστήματος και το άγχος με τη διέγερση του συμπαθητικού κλάδου. Δηλαδή, παρατηρώντας τον οργανισμό ως σύνολο, η διέγερση των παρασυμπαθητικών και συμπαθητικών εννευρώσεων των οργάνων του σώματος προκαλεί αντίστοιχα διαστολή ή «κίνηση προς τα έξω» και συστολή ή «απόσυρση προς τα μέσα». Με τη διέγερση του παρασυμπαθητικού συστήματος τα εσωτερικά όργανα πράγματι συστέλλονται, σπρώχνοντας με αυτό τον τρόπο το περιεχόμενό τους προς την επιφάνεια του δέρματος. Με τη διέγερση του συμπαθητικού, το περιφερικό αγγειακό σύστημα συστέλλεται και τα εσωτερικά όργανα χαλαρώνουν ή διαστέλλονται.

Είναι σαφής η έννοια όλων αυτών σχετικά με τις αντιθετικές λειτουργίες του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Οι ανατομικές δραστηριότητες του βιοσυστήματος - συστολή στην περιφέρεια και διαστολή στον πυρήνα του σώματος - συμβαδίζουν με την κίνηση μακριά από τον κόσμο . Με την παρασυμπαθητική διέγερση ή διαστολή, αυτές οι λειτουργίες είναι ακριβώς αντίθετες - η κίνηση κατευθύνεται προς τον κόσμο. Αυτός είναι ο μηχανισμός που εδραιώνει τον παλμό στο σώμα. Μπορούμε επίσης να δούμε τη βιολογική διαστολή και συστολή να περιγράφεται με εκφράσεις όπως: Μ' έλουσε κρύος ιδρώτας. Έκρηξη ενθουσιασμού. Φουσκώνω από περηφάνια.

Ο Ράιχ έκανε αυτά τα πειράματα το 1934. Από τότε και στις επόμενες έξι δεκαετίες, πολλές από τις πολυπλοκότητες του αυτόνομου νευρικού συστήματος - όπως και οι δύο του διαιρέσεις - εξερευνήθηκαν και περιγράφηκαν από ερευνητές και επιστήμονες. Ωστόσο, παραβλέφθηκε από την κλασική ιατρική και επιστήμη η έννοια της ύπαρξης μιας βιολογικής περιφέρειας και ενός πυρήνα, καθώς και η σημασία της διέγερσής τους (προς τον κόσμο στην ευχαρίστηση και μακριά από αυτόν στο άγχος). Όπως ακριβώς βλέπουμε την αυθόρμητη βιολογική κίνηση στη διαστολή και συστολή της αμοιβάδας, που είναι πρωτόζωο, έτσι ακριβώς υπάρχει και μια βιολογική πραγματικότητα στη διαστολή και συστολή του ανθρώπινου οργανισμού, που είναι μετάζωο, με αναπτυγμένο νευρικό σύστημα.

Πώς έφθασε ο Ράιχ, ένας ψυχαναλυτής, να επικεντρωθεί στη διέγερση, τη διαστολή και συστολή και στο βιολογικό παλμό; Γνωρίζουμε, από τις περιγραφές στα γραπτά του, ότι πάντα ενδιαφερόταν για τη διαδικασία της «ενέργειας» και ότι γι' αυτόν η ενέργεια είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον από την «ύλη».(4)

Ως φοιτητής της ιατρικής ενδιαφέρθηκε για τον Φρόιντ και την ψυχανάλυση, λόγω της έννοιας της ψυχικής ενέργειας, της λίμπιντο και των ανακαλύψεων του Πατέρα της Ψυχανάλυσης για τη βρεφική και παιδική σεξουαλικότητα - τα ψυχοσεξουαλικά στάδια ανάπτυξης του παιδιού.

Στην πρώιμη αναλυτική του δουλειά, για την ακρίβεια, μόλις δύο χρόνια αφότου αποφοίτησε από την ιατρική σχολή, ο Ράιχ έκανε μια από τις σημαντικότερες κλινικές παρατηρήσεις του: Όταν ένας ασθενής με αναστολές κατάφερε, μέσω της θεραπευτικής αγωγής, να αυνανιστεί για πρώτη φορά ηδονικά, εξαφανίστηκαν εντελώς τα νευρωτικά του συμπτώματα για μια εβδομάδα και μετά επανεμφανίστηκαν για να εξαφανιστούν και πάλι με τον απολαυστικό αυνανισμό.

Υπήρχε κάτι που τροφοδοτούσε τα νευρωτικά συμπτώματα και αποφορτιζόταν με την απολαυστική σεξουαλική εκφόρτιση. Αυτή η παρατήρηση οδήγησε τον Ράιχ στην ανακάλυψη της παλλόμενης, βιοενεργειακής λειτουργίας της σεξουαλικότητας, της οργασμικής ικανότητας , δηλαδή της ικανότητας να αφήνεται η ενέργεια να ρέει ελεύθερα στα γεννητικά όργανα και να αποφορτίζεται πλήρως, χωρίς καμία αναστολή, μέσω ακούσιων απολαυστικών συσπάσεων ολόκληρου του μυϊκού συστήματος του σώματος. Ανακάλυψε επίσης ότι η λειτουργία του οργασμού, δηλαδή η εκφόρτιση της ενέργειας κατά τον οργασμό, είναι ο απόλυτος ρυθμιστής της ενεργειακής οικονομίας του οργανισμού.

Κατά τη διάρκεια της πρώιμης ψυχαναλυτικής του περιόδου ο Ράιχ ερεύνησε την πολύ συχνή έλλειψη έντονων συναισθημάτων στους ασθενείς του. Ανακάλυψε λοιπόν ότι τα συναισθήματα ήταν κυριολεκτικά δεσμευμένα μέσα σε άκαμπτες αντιδράσεις του χαρακτήρα και της δομής του. Αυτό το ονόμασε «θωράκιση του χαρακτήρα». Οι ανακαλύψεις του έρχονταν σε αντίθεση με την ιδέα που είχαν τότε οι ψυχαναλυτές, ότι τα άτομα με νευρωτικά συμπτώματα όπως φοβίες, καταναγκασμοί και παράλογα άγχη, ήταν κατά τα άλλα υγιή. Επίσης ο Ράιχ ήταν ο πρώτος που επεσήμανε ότι ο χαρακτήρας, δηλαδή ο χρόνιος χαρακτηριστικός τρόπος με τον οποίο ένα άτομο αλληλεπιδρά με τον κόσμο, αποτελούσε αμυντική λειτουργία. Με άλλα λόγια, ο τρόπος που ένα άτομο υπάρχει και αντιδρά το προστατεύει από κινδύνους που αντιλαμβάνεται και από τον έξω κόσμο, αλλά και από παρορμήσεις και συναισθήματα που πηγάζουν από μέσα του.

Κατέδειξε το γεγονός ότι στο νευρωσικό μας κόσμο, ο χαρακτήρας γενικά και ειδικά συγκεκριμένοι τύποι χαρακτήρων διαμορφώνονται στον καθένα ανάλογα με κάποιες παραμέτρους, όμως είναι πάντα το αποτέλεσμα μιας τραυματικής σύγκρουσης μεταξύ της ατομικής αυθόρμητης έκφρασης - φυσικής παρόρμησης - του παιδιού και των περιορισμών που του επιβάλλονται από το περιβάλλον, συνήθως από τους γονείς.(6)

Είναι ενδιαφέρουσα η άποψη ότι ο χαρακτήρας θεωρείται τραυματικό γεγονός, σαν μια «χαρακιά». Ταιριάζει ετυμολογικά με τη λέξη «χαρακτήρας», που προέρχεται από το «kharesien» που σημαίνει σημαδεύω ή στιγματίζω, από την ινδο-ευρωπαϊκή ρίζα «gher» που σημαίνει σημαδεύω ή στιγματίζω. «Gash» είναι η μόνη άλλη αγγλική λέξη που προέρχεται από αυτή τη ρίζα.(7)

Αν και η βασική λειτουργία του χαρακτήρα είναι θετική, είναι δηλαδή η προστασία του ατόμου, υπάρχει ένα τίμημα γι' αυτή τη χαρακιά, γι' αυτή τη θωράκιση. Υπάρχει μια μείωση της συγκινησιακής κινητικότητας και της ζωντάνιας, μια μείωση της ικανότητας να μπορεί να επιλέγει κάποιος αν θα είναι ανοιχτός προς τους άλλους ή θα κλείνεται στον εαυτό του.

Οι διάφορες πτυχές του χαρακτήρα του κάθε ατόμου δεν είναι παρά διαφορετικές μορφές της ίδιας κατάστασης: Της θωράκισης ενάντια σε έντονα συναισθήματα, που δεν μπορεί να αντέξει. Η υπερβολική διαλλακτικότητα ή η ευγένεια σε κάποιο άτομο, εξυπηρετεί ό,τι και η «μαγκιά» ή η ωμή επιθετικότητα σε ένα άλλο.

Να θυμάστε: Αυτού του είδους οι στάσεις, ο χαρακτηριστικός τρόπος ή τρόποι με τους οποίους το κάθε άτομο σχετίζεται με τους άλλους είναι ένας προστατευτικός μηχανισμός. Εάν λειτουργούσε έτσι η αγαπητή, μικρή μας αμοιβάδα, δηλαδή εάν θωρακιζόταν, η μεμβράνη της δεν θα ήταν πια ρευστή, ούτε θα κυμάτιζε ελεύθερα, αλλά θα είχε σκληρύνει. Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε τι επιπτώσεις θα είχε αυτό για τη μονοκύτταρη φίλη μας.

Θα ήθελα να τονίσω ξανά, ότι η ταυτότητα της πλασματικής λειτουργίας της αμοιβάδας και του ανθρώπινου οργανισμού δεν είναι προϊόν μιας ποιητικής δημιουργίας, ούτε μια μεταφορά.

Στα τέλη του 1920, ο Ράιχ παρατήρησε ότι άτομα με άκαμπτες χαρακτηρολογικές άμυνες (άκαμπτη θωράκιση χαρακτήρα) είχαν επίσης μυϊκή υπερτροφία και ακαμψία. Όσο μεγαλύτερη η ακαμψία του χαρακτήρα, τόσο μεγαλύτερη και η ακαμψία των μυώνων.

Όταν οι χαρακτηρολογικές άμυνες του ασθενή υποχωρούσαν με τη χαρακτηρανάλυση - τη θεραπευτική προσέγγιση που ανέπτυξε ο Ράιχ για να διαλύει τη θωράκιση του χαρακτήρα – μαλάκωνε επίσης και η χρόνια μυϊκή ακαμψία. Ο Ράιχ το είδε αυτό σε έναν συγκεκριμένο ασθενή, ο οποίος είχε μια «σκληροτράχηλη» στάση και όταν οι άμυνές του τελικά εγκαταλείφθηκαν, ο ασθενής βίωσε μια δραματική νευροφυτική εκφόρτιση στο πρόσωπο και τον αυχένα.

Ο Ράιχ συνειδητοποίησε τότε ότι η χρόνια στάση του χαρακτήρα και η χρόνια μυϊκή ακαμψία του ασθενή ήταν λειτουργικά ταυτόσημες. Και οι δύο περιείχαν και κρατούσαν νευροφυτική ενέργεια, αισθήσεις και συγκινήσεις. Έτσι, οδηγήθηκε στην ανακάλυψη της μυϊκής θωράκισης και της λειτουργίας της. Αυτό τον οδήγησε στο επόμενο βήμα, στην άμεση επέμβαση πάνω στους χρόνια σφιγμένους μυώνες.

Στην οξεία της μορφή η θωράκιση είναι μια φυσιολογική βιολογική άμυνα. Μερικές φορές παρατηρείται ακόμα και σε νεογέννητα.

Όλοι μας σφιγγόμαστε και κρατάμε την αναπνοή μας, όταν βρεθούμε σε κατάσταση που δημιουργεί στρες, μετά όμως χαλαρώνουμε και αφηνόμαστε όταν περάσει αυτή η κατάσταση.

Όταν όμως η μυϊκή θωράκιση γίνει χρόνια, τότε παρεμβαίνει στη φυσική συγκινησιακή και σωματική κινητικότητα. Ανάλογα με το βαθμό της σοβαρότητας και της κατανομής της, μπορεί επίσης να παρέμβει και στις φυσιολογικές διαδικασίες του σώματος.

Ο Βίλχελμ Ράιχ περιέγραψε αυτή την ανατομική κατανομή του ανθρώπινου σκελετικού μυϊκού συστήματος ως τμήματα τοποθετημένα κάθετα στον επιμήκη άξονα του σώματος - όπως τα δακτυλιοειδή τμήματα ενός φιδιού ή ενός σκουληκιού. Υπάρχουν επτά τμήματα:

Οπτικό. Στοματικό. Αυχενικό. Θωρακικό. Διαφραγματικό. Κοιλιακό και Πυελικό (της Λεκάνης) (8).

Σχήμα 1

Η κλινική εμπειρία αποκαλύπτει ότι η μυϊκή θωράκιση κατανέμεται σε αυτά τα τμήματα με ένα λειτουργικό τρόπο. Για παράδειγμα, όταν το νεογέννητο στρέφεται με τα μάτια του προς τη μητέρα του για να δημιουργήσει επαφή, σαν μέρος της φυσικής διαδικασίας του δεσμού μεταξύ νεογέννητου - μητέρας και βλέπει άγχος, παγωμάρα ή μίσος, αποσύρεται και συστέλλεται, ειδικά στο οπτικό τμήμα. Εάν η μητέρα δεν ανταποκριθεί με ζεστασιά κι επαφή, τότε εδραιώνεται η θωράκιση στο οπτικό τμήμα, στις περιοχές δηλαδή που περιλαμβάνουν τα μάτια, το τριχωτό της κεφαλής, το ινίο, ακόμα και τον εγκέφαλο (εάν το τραύμα είναι αρκετά σοβαρό). Οπτική θωράκιση προκαλείται και σε άλλες περιπτώσεις.

Εάν δεν επιτρέπεται στο παιδί να μιλήσει, κατακρατά την παρόρμηση σφίγγοντας το λαιμό, το στόμα και το άνω τμήμα του θώρακα. Εάν ο θηλασμός εγκαταλειφθεί πρόωρα ή εάν συνοδεύεται από μητρικό άγχος ή αποστροφή, το βρέφος θωρακίζεται στο στόμα, αναπτύσσοντας ένταση στους μασητήρες, στο εξω-στοματικό μυϊκό σύστημα και στο πίσω μέρος του λαιμού.

Εάν ένα νήπιο υποστεί πρόωρη αγωγή τουαλέτας, πριν είναι φυσιολογικά έτοιμο, πριν δημιουργηθεί ο νευρομυϊκός έλεγχος του σφιγκτήρα στον πρωκτό, τότε το παιδί συστέλλεται στους μυώνες της βάσης της λεκάνης, τους γλουτούς και τους μηρούς, τραβώντας συγχρόνως και τη λεκάνη προς τα πίσω με ταυτόχρονη αναστολή της αναπνοής.

Έτσι λοιπόν η μυϊκή θωράκιση εξαπλώνεται, στρώμα με στρώμα κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του παιδιού και αποτελεί τη σωματική βάση της διαμόρφωσης της θωράκισης του χαρακτήρα .

Η μυϊκή θωράκιση είναι δυνατό να αναγνωριστεί και να παρουσιαστεί κλινικά, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όπως οι γιατροί μαθαίνουν να αναγνωρίζουν παθολογικά φαινόμενα στο μάθημα κλινικής διάγνωσης της ιατρικής σχολής. Ο κάθε φοιτητής έχει μπροστά στα μάτια του κάθε είδους παραδείγματα όπως: Πόσο εκφραστικά είναι τα μάτια; Μπορούν να εκφράσουν ολόκληρη την κλίμακα των συναισθημάτων; Τους λείπει η ζωντάνια; Το πρόσωπο έχει κινητικότητα κι εκφραστικότητα; Το σαγόνι είναι ακίνητο; Υπάρχει αυθόρμητη, πλήρης αναπνοή; Μήπως κρατιέται το στήθος ψηλά σε θέση εισπνοής; Μήπως η φωνή πνίγεται στο λαιμό, όπως του Χένρι Κίσινγκερ; Η κοιλιά φουσκώνει στην εκπνοή; Υπάρχουν πολύ περισσότερα στοιχεία ορατά για τον οξυδερκή, εκπαιδευμένο παρατηρητή.

Λόγω της παρεμπόδισης της κίνησης των αισθήσεων και των συγκινήσεων, η θωράκιση παρεμβαίνει πάντα στην ικανότητα του ατόμου να μπορεί να έχει επαφή με τον εαυτό του, με τους άλλους και με τον κόσμο.

Η επαφή, η ιδιότητα του να «είσαι παρών», η ικανότητα να μπορείς να δημιουργείς και μετά να διατηρείς μια ενεργειακή συναισθηματική επαφή, καθορίζεται από την ικανότητα να αντέχεις την ένταση των συγκινήσεων. Αν και η επαφή μπορεί ηθελημένα να αποσυρθεί στον ύπνο ή κατά τη διάρκεια μιας βαρετής διάλεξης με το να «φεύγει» κανείς με τα μάτια, υπάρχει πάντα ένας βαθμός έλλειψης επαφής στην περίπτωση χρόνιας θωράκισης.

Η θωράκιση και η επακόλουθη έλλειψη επαφής αποτελούν τη βιολογική, βιοφυσική βάση που διαστρεβλώνει την αντίληψη.

Για το γιατρό - οργονομιστή η υγεία δεν είναι απλά η απουσία της ασθένειας. Υπάρχει ένα αντικειμενικό μέτρο για την υγεία. Αυτό μπορεί να φανεί σε μεγάλο βαθμό όταν κάποιος ξαπλώσει ανάσκελα στο στρώμα. Όταν δεν υπάρχει βαριά θωράκιση, η αναπνοή είναι γεμάτη, φυσική και χαλαρή.

Προς το τέλος της εκπνοής το κεφάλι γέρνει αυθόρμητα προς τα πίσω, οι ώμοι κινούνται απαλά και λίγο προς τα εμπρός και όπως το κύμα της αναπνοής κινείται μέσα στο σώμα προς τα κάτω, η λεκάνη παίρνει μια ελαφριά κλίση προς τα εμπρός.

Ο Ράιχ ονόμασε αυτή την κίνηση «αντανακλαστικό του οργασμού». Για ένα τέτοιο άτομο το συναίσθημα είναι φυσικό, τα μάτια είναι εκφραστικά, η επιθετικότητα δεν έχει σαδισμό, η εργασιακή ικανότητα δεν υπολειτουργεί και το άτομο έχει την ικανότητα να δρα με ανεξαρτησία και υπευθυνότητα. Αν και μπορεί να υπάρχει θωράκιση, στην ουσία αυτή είναι ένας λειτουργικός και όχι εξιδανικευμένος ορισμός της υγείας.

Ό,τι θωράκιση και να υπάρχει δεν παρεμβαίνει ουσιαστικά στη λειτουργικότητα του ατόμου στους διάφορους τομείς της ζωής του. Αυτό συμπεριλαμβάνει και την ικανότητα να βιώνει πλήρη και ικανοποιητικό οργασμό με το σύντροφο του αντίθετου φύλου (οργασμική ικανότητα).

Η δομή του ατόμου που δεν έχει σημαντική θωράκιση παρουσιάζεται σχηματικά στο σχήμα 2 (κατά τον Ράιχ)(9). Δείχνει τα τρία στρώματα της αθωράκιστης συγκινησιακής δομής του ανθρώπου.

 

Σχήμα 2

Ο βιολογικός πυρήνας είναι η εστία της ανθρώπινης φύσης μας, αυτός με τον οποίο γεννιόμαστε, η πηγή των υγιών, πρωτογενών παρορμήσεών μας. Το κοινωνικό στρώμα είναι το κομμάτι της δομής μας που αλληλεπιδρά με τον κόσμο. Στην υγεία αυτό το μεσαίο στρώμα έχει σχεδόν άμεση επαφή με το βιολογικό πυρήνα. Είναι εκείνο που περιέχει το θώρακα, ο οποίος στην υγεία είναι παροδικός - αμυνόμαστε και συγκρατούμε συναισθήματα όποτε χρειάζεται αλλά μετά αφηνόμαστε.

Όταν η θωράκιση γίνει χρόνια, η κοινωνική πλευρά γίνεται ένα κοινωνικό προσωπείο, ένα κοινωνικό λούστρο, που χωρίζεται από τον πυρήνα με το δευτερογενές ή μεγάλο μεσαίο στρώμα. (Δείτε σχήμα 3)(10).

Σχήμα 3

Εδώ συσσωρεύονται οι βίαιες καταστροφικές δευτερογενείς παρορμήσεις, που δημιουργούνται από τη ματαίωση και διαστρέβλωση των παρορμήσεων του πυρήνα, καθώς αυτές προσπαθούν να διαπεράσουν τη θωράκιση. Η χρόνια θωράκιση είναι η πηγή της ανθρώπινης καταστροφικότητας. Το κοινωνικό προσωπείο τότε λειτουργεί αμυντικά. Η κοινωνικότητα και οι κανόνες της μας προστατεύουν από την έκφραση αυτών των καταστροφικών παρορμήσεων.

Με τα σχήματα 2 και 3 μπορούμε να δούμε καθαρά το λογικό στόχο της θεραπείας. Ο στόχος είναι η εξάλειψη των περιορισμών της ελεύθερης ροής της ενέργειας μέσα σε όλο το σώμα και η αποκατάσταση της ικανότητας του ατόμου για φυσικό, βιο-συγκινησιακό, βιο-ενεργειακό παλμό. Στην πράξη, ο στόχος της θεραπείας είναι να διαλύσει τη χρόνια χαρακτηρολογική και μυϊκή θωράκιση και να αποκαταστήσει την ικανότητα του ατόμου να έχει και να διατηρεί συγκινησιακή επαφή. Με άλλα λόγια, να αποκαταστήσει την ικανότητά μας να είμαστε αυθόρμητοι - όπως η αμοιβάδα - χωρίς νευρωσικούς περιορισμούς όταν αυτό μας το επιτρέπουν οι εξωτερικές συνθήκες.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου ο γιατρός - οργονομιστής χρησιμοποιεί τρεις μεθόδους:

Η μια είναι να βοηθήσει τον ασθενή να αναπνέει βαθιά, όχι όμως με καταναγκαστικό ή μηχανικό τρόπο. Αυτό ενδυναμώνει ή διεγείρει την ενεργειακή φόρτιση του ατόμου, κάτι που με τη σειρά του ασκεί πίεση πάνω στη θωράκιση. Έτσι υποχωρεί κάποιο κράτημα μέσω της αυθόρμητης απελευθέρωσης κλάματος, θυμού, φόβου ή άλλων συναισθημάτων.

Μια ασθενής ήρθε και μου είπε: «Έχω ανάγκη να κλάψω, αλλά δεν μπορώ». Ήταν γεμάτη ένταση, ένιωθε άγχος και αισθανόταν μπλοκαρισμένη. Η προηγούμενη «θεραπεία συζήτησης» που έκανε δε στάθηκε ικανή να τη βοηθήσει. Στη βιοφυσική εξέταση είδα ότι είχε σημαντικό κράτημα στο στήθος της, το οποίο φαινόταν ακίνητο και κάποιο κράτημα στο πρόσωπο. Όταν ξάπλωσε στο στρώμα, της ζήτησα να αναπνεύσει και να κινεί το πρόσωπό της. Μετά από λίγα λεπτά άρχισε να κλαίει πρώτα σιωπηλά και μετά με λυγμούς, που έβγαιναν βαθιά μέσα από το στήθος της.

Αυτό συνεχίστηκε για περίπου δεκαπέντε λεπτά. Είπε ότι ένιωσε βαθιά λύπη όταν έκλαιγε, αλλά δεν ήξερε την αιτία. Είπε επίσης ότι ένιωσε ανακουφισμένη.

Μια άλλη μέθοδος που μεταχειρίζεται ο γιατρός - οργονομιστής είναι η απευθείας δουλειά πάνω στο σπαστικό, γεμάτο ένταση μυϊκό σύστημα του ασθενή. Η γενική αρχή είναι απλή. Η πίεση πάνω σε έναν μυώνα που βρίσκεται σε ένταση τον κάνει να συστέλλεται. Η συνεχιζόμενη πίεση προκαλεί συνεχιζόμενη συστολή και τελικά κόπωση του μυώνα. Με αυτό τον τρόπο ο μυώνας, ο γεμάτος ένταση, «αφήνεται» κι έτσι απελευθερώνεται όποια συγκίνηση είχε καταπιεσθεί. Εάν υπάρχει μια ξεχωριστή εμπειρία, όπως ένα συγκεκριμένο τραυματικό γεγονός, που συσχετίζεται με την καταπιεσμένη συγκίνηση, το άτομο συνήθως αναβιώνει ολόκληρη την εμπειρία μαζί με το χρόνια καταπιεσμένο συναίσθημα. Η συγκινησιακή απελευθέρωση συνοδεύεται από μεγάλη ανακούφιση.

Έναν ασθενή με υπέρταση τον παρέπεμψε για οργονοθεραπεία ο καρδιολόγος του, επειδή είχε κατάθλιψη. Ήταν παντού βιοφυσικά θωρακισμένος και ειδικά στο στήθος, το οποίο κρατούσε ψηλά σε στάση εισπνοής . Μετά από μερικές συνεδρίες με τον ασθενή στο στρώμα, κατάφερα να χαλαρώσω το στήθος του πιέζοντάς το με σταδιακά αυξανόμενη πίεση. Τον ενθάρρυνα να βγάλει όποιο ήχο του ερχόταν από μέσα του και να κινήσει το πρόσωπό του. Οι ήχοι και οι εκφράσεις του προσώπου του άρχισαν σιγά – σιγά να δείχνουν φόβο. Ο φόβος αντικαταστάθηκε σταδιακά από άγριο γρύλισμα και ουρλιαχτά. Πίεσα περισσότερο το στήθος του και γρήγορα άρχισε να εκφράζει έντονη οργή για περίπου δεκαπέντε λεπτά.

Στη συνέχεια, μου είπε ότι πριν οκτώ χρόνια ήταν σε ένα λεωφορείο και μπροστά του κάποιοι νεαροί αλήτες έβρισαν μια ηλικιωμένη γυναίκα και της έκλεψαν την τσάντα της. Κανείς δεν είπε, ούτε έκανε τίποτε. Μόνον αυτός τους είπε να επιστρέψουν την τσάντα. Ένας από τη συμμορία πλησίασε τότε απειλητικά τον ασθενή μου βάζοντας το χέρι του μέσα στη χαρτοσακούλα που κουβαλούσε. Ο ασθενής μου τρομοκρατήθηκε και ένιωσε ότι κινδύνευε η ζωή του. Τότε ακριβώς ήρθε η αστυνομία και συνέλαβε τους αλήτες. Πράγματι υπήρχε ένα πιστόλι στη χαρτοσακούλα. Ήταν σαφές ότι ο ασθενής μου εξέφρασε αυθόρμητα στη συνεδρία του τις έντονες συγκινήσεις, που είχε βιώσει πριν οκτώ χρόνια. Συγκινήσεις που δεν είχαν εκφραστεί τότε και είχαν παραμείνει στο στήθος του.

Γενικά, η επέμβαση στο μυϊκό σύστημα γίνεται από τα άνω τμήματα - οπτικό, στοματικό κ.λπ. - προς τα κάτω, την περιοχή της λεκάνης, η οποία εκτός από σπάνιες περιπτώσεις αποθωρακίζεται πάντα τελευταία. Αυτό επιτρέπει την απομάκρυνση των κρατημάτων, πρώτα στα άνω τμήματα, κάτι που διασφαλίζει την επίλυση παλαιότερων προβλημάτων, όπως σαδιστικές παρορμήσεις ή μίσος κρατημένο στο στόμα ή στο στήθος.

Η απελευθέρωση των επτά τμημάτων με τη σειρά βοηθά επίσης να αναδυθούν ή να έρθουν στο προσκήνιο βαθύτερα κρατήματα, που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Όμως, οποιοδήποτε τμήμα μπορεί να μην ανταποκριθεί πλήρως, έως ότου αποθωρακιστούν και τα άλλα τμήματα.

Με την αποθωράκιση κάθε τμήματος είναι δυνατό η θωράκιση να επανέλθει στα προηγούμενα τμήματα και γι' αυτό απαιτείται εκ νέου η αντιμετώπισή τους.

Ο οργανισμός δεν είναι συνηθισμένος στην κίνηση και προσπαθεί να επιστρέψει στην προηγούμενη κατάσταση ακινησίας του.

Το άτομο θα πρέπει σιγά - σιγά να μάθει να συνηθίζει την ελεύθερη κίνηση. Για το λόγο αυτό ο θεραπευτής πρέπει όχι μόνο να έχει πολύ καλή εκπαίδευση, αλλά κυρίως να είναι υγιής σε ένα πολύ ικανοποιητικό βαθμό. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι ο θεραπευτής θα πρέπει να μπορεί να αντέχει την ένταση των συγκινήσεων που βιώνει και απελευθερώνει ο ασθενής. Η θεραπεία του ίδιου του θεραπευτή είναι λοιπόν ο θεμέλιος λίθος του εκπαιδευτικού προγράμματος του Αμερικανικού Κολεγίου Οργονομίας.

Η ανάλυση του χαρακτήρα, η οποία επικεντρώνεται στις αμυντικές στάσεις και τρόπους συμπεριφοράς του ασθενή, είναι η τρίτη μέθοδος του γιατρού – οργονομιστή. Καταδεικνύει συνεχώς αυτές τις αμυντικές συμπεριφορές κι έτσι διαλύεται η οπτική θωράκιση, γιατί υποχρεώνεται ο ασθενής να τις «δει» και να αντιληφθεί με ποιους τρόπους αμύνεται. Επικεντρώνει, λοιπόν, η χαρακτηρανάλυση την προσοχή του ασθενή στον τρόπο που επικοινωνεί και όχι απλά σε αυτά που λέει. Δηλαδή στο πώς φαίνεται, τον τρόπο ομιλίας του, το στιλ ντυσίματος, την έκφραση του προσώπου, τις λέξεις που χρησιμοποιεί. Όλη αυτή η διαδικασία φέρνει το θεραπευόμενο σε καλύτερη επαφή με τον εαυτό του και μπορεί επίσης να αποκαλύψει μεταμφιεσμένες ή κρυμμένες αρνητικές στάσεις απέναντι στο θεραπευτή και τη θεραπεία. Τότε κι αυτές μπορούν να εκφραστούν και να διαλυθούν.

Είναι σημαντικό να υπάρχει συνεχής συνεργασία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, γιατί οι ασθενείς πάντα προσπαθούν να διατηρήσουν τη θωρακισμένη τους κατάσταση. Άρχισα να προσέχω ότι ένας ασθενής τελείωνε πολλές από τις προτάσεις του με μια ελαφρά ανεβασμένη κλίμακα στον τόνο της φωνής του. Επικέντρωσα την προσοχή του πάνω σε αυτό και απάντησε ότι δεν το είχε αντιληφθεί. Συνέχισα να του αναφέρω αυτή τη διαπίστωση. Μετά από την πέμπτη ή έκτη φορά, συνειδητοποίησε ότι μιλούσε έτσι γιατί προσπαθούσε να με κάνει να αντιδράσω. Στην πραγματικότητα νόμιζε ότι ήμουν παγερός και απόμακρος και γι' αυτό ήταν θυμωμένος μαζί μου.

Κάποια άλλη ασθενής ήταν ξαπλωμένη στο στρώμα, όταν παρατήρησα πόσο ατάραχη φαινόταν και ότι κρατούσε ένα τσαλακωμένο χαρτομάντιλο με τέτοιο τρόπο σαν να κρεμόταν από αυτό. Όταν της επέστησα την προσοχή στο ότι κρατούσε με τέτοιο τρόπο το χαρτομάντιλο, μου είπε αμέσως: «Κρατιέμαι από αυτό, φοβάμαι τόσο πολύ» και άρχισε να κλαίει και να τρέμει ολόκληρη.

Ένας άλλος ασθενής, που είχε κάνει θεραπεία με πολλούς και διαφορετικούς θεραπευτές για αρκετά χρόνια, καθόταν χαλαρά και ανέμελα στη διάρκεια της πρώτης του συνεδρίας. Τον ρώτησα, ενώ έλεγε την ιστορία του: «Νιώθεις τόσο χαλαρός όσο φαίνεσαι;»

Έδειξε να εκπλήσσεται. «Όχι», είπε και μετά από μια παύση μου είπε πως προσπαθούσε πάντα να δείχνει άνετος και χαλαρός. Ένιωθε ότι έτσι «αφόπλιζε» όποιον ήταν μαζί του, πράγμα που του επέτρεπε να ελέγχει το άγχος του. Κανείς δεν τον είχε ρωτήσει για το άνετο στιλ του.

Κάποια άλλη ασθενής έσερνε τα πόδια της όταν έμπαινε στο γραφείο μου. Της το έδειξα, σέρνοντας τα δικά μου πόδια. Στην αρχή γέλασε, αλλά μετά άρχισε να κλαίει. Ένιωθε θύμα του κόσμου. Όταν αναλύσαμε την τόσο οικεία σε αυτήν στάση, μπόρεσε να δει πόσο παθητική ήταν ως άνθρωπος, καθώς και πόσο φοβόταν να υπερασπίζεται τον εαυτό της.

Μπορούμε να πούμε ότι ένας γιατρός - οργονομιστής χρησιμοποιεί και τις τρεις τεχνικές προσέγγισης με κάθε ασθενή. Η αποτελεσματικότητα της κάθε μιας εξαρτάται από τον θεραπευόμενο, καθώς και από τις ιδιαίτερες συνθήκες της στιγμής.

Η άποψη ότι η ιατρική οργονοθεραπεία είναι απλά «δουλειά στο σώμα» ή ότι είναι σωματική τεχνική επέμβαση είναι μια ατυχής, κοινή παρανόηση. Ένας ασθενής ήρθε και μου ζήτησε «δουλειά στο σώμα» για να «φτάσει στα βαθιά». Αν και ήταν ξαπλωμένος στο στρώμα, εγώ αρνήθηκα να δουλέψω βιοφυσικά. Μέσω της θεραπείας, αργά, αλλά σταθερά, ήρθε στην επιφάνεια το κρυφό, ύπουλο γνώρισμα που υπήρχε στο χαρακτήρα του και η κρυμμένη κακία του, καθώς επίσης και οι αιτίες του δυσλειτουργικού τρόπου με τον οποίο ζούσε τη ζωή του και σχετιζόταν με τους άλλους.

Όλα αυτά πολύ εύκολα θα αποκρύβονταν, αν είχα αγνοήσει τη θωράκιση του χαρακτήρα του και συναινούσα στην επιθυμία του για «δουλειά στο σώμα».

Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί. Δεν αποτελεί ιατρική οργονοθεραπεία η απελευθέρωση κάποιου συναισθήματος, κάποιας «κινούμενης ενέργειας». Αυτές οι εμπειρίες μπορεί να ενθουσιάσουν ανθρώπους που θέλουν να νιώσουν περισσότερα, όμως από μόνες τους προσφέρουν μόνο κάποια επιφανειακή και μερικές φορές πρόσκαιρη ανακούφιση.

Δεν υπάρχει τίποτα άλλο διαθέσιμο που να μπορεί να υποκαταστήσει αυτή τη λειτουργική, βιοενεργειακή κατανόηση της αμυντικής δομής του ασθενή, η οποία περιλαμβάνει και τη μυϊκή αλλά και τη χαρακτηρολογική θωράκιση.

Η ιατρική οργονοθεραπεία αυξάνει την ικανότητα του ατόμου να απολαμβάνει τη ζωή, τον έρωτα και την εργασία. Το πετυχαίνει αυτό επιλύοντας αποτελεσματικά τη βιολογική βάση των συγκινησιακών και ψυχολογικών του δυσκολιών. Δηλαδή, αυξάνει την ικανότητα του ατόμου – που έχει διαταραχτεί λόγω της χρόνιας θωράκισης – σε τέτοιο βαθμό, έτσι ώστε μπορεί να λειτουργεί σύμφωνα με τη φύση.

Παραπομπές

1. Lamoreaux, S. «Demonstration of the Casimir Force in the 0.6 to 6μm Range», Physical Review Letters, 78(1): 5-8, 1997.
2. Yam, P. «Exploiting Zero Point Energy», Scientific American, December 1997.
3. Reich, W. «The Basic Antithesis of Vegetative Life», The Function of the Orgasm. New York: Orgone Institute Press, 1942, pp. 255-265.
4. Reich, W. «Orgonomic Functionalism. Part II On the Historical Development of Orgonomic Functionalism», Orgone Energy Bulletin, New York: Orgone Institute Press, 2(1): 1-4, 1950.
5. Reich, W «The Orgasm Formula», The Function of the Orgasm. New York: Orgone Institute Press, 1942, pp. 243-255.
6. Reich, W. «Character Analysis», New York: Orgone Institute Press, 1949.
7. Crist, P. «Nature, Character and Personality», Journal of Orgonomy, 27(1):51, 1993.
8. Baker, E. «Man In The Trap», New York: Macmillan, 1967, pp. 42-43.
9. Reich, W. «The Function of the Orgasm». 261, lbid, 262.

Πηγή : Αυτό το άρθρο βασίζεται σε μια διάλεξη που δόθηκε στο New York Open Center, στις 11 Νοεμβρίου του 1997. Δημοσιεύτηκε και στο Journal of Orgonomy Vol. 31, No 2, 1997.

Κατεβάστε το άρθρο σε μορφή pdf :
Iatriki_Orgonotherapeia.pdf775.11 KB